Sociale Permacultuur/Social Permaculture · Permacultuur Gathering

Sociale permacultuur: een overdenking
Er werd mij gevraagd een stukje over sociale permacultuur te schrijven. Sinds een jaar boeit dit thema me mateloos, dus, ja, ik wil er best wat over schrijven. De milieu­ en klimaatcrisis is duidelijk, maar hebben we ook door dat we in sociale crisis verkeren? De westerse samenleving is enorm individualistisch geworden. Om mij heen zie ik mensen die niet meer werken voor hun plezier, maar omdat ze nou eenmaal geld moeten verdienen. Burn­outdiagnoses rijzen de pan uit. Een groot aantal kinderen zit thuis omdat ze niet in het onderwijssysteem passen. Natuurlijk kunnen we proberen dit op te lossen door allerlei therapieën en coaching, maar de vraag is of het dan niet bij symptoombestrijding blijft. Mijn gevoel en mijn verstand zeggen dat we de oorzaken aan moeten pakken en dat betekent de systemen veranderen. Lange tijd wist ik totaal niet hoe ik daar dan mee moest beginnen, dus deed ik maar niets. Sociale permacultuur biedt volgens mij een manier, in ieder geval voor mij geeft het een kader en ... hoop!

Maar de vraag 'wat is sociale permacultuur?' kan ik (nog) niet beantwoorden. Ik ben nog bezig met mijn zoektocht. Net als bij permacultuur circuleren er voor sociale permacultuur verschillende definities en omschrijvingen op internet, de sociale media en in boeken. Er wordt een aantal cursussen sociale permacultuur gegeven in Nederland, allemaal met een ander uitgangspunt. Een van de permacultuurontwerpprincipes is het waarderen van diversiteit. Dus al deze visies mogen er wat mij betreft zijn, mooi voer om verder over in gesprek te gaan. Voor zover ik weet is er nog geen Nederlandstalig boek verschenen over sociale permacultuur. Looby Macnamara heeft het boek People & Permaculture geschreven. Dit gaat over een van de ethische principes van permacultuur, namelijk zorg voor de mens. Hoe zorg je voor jezelf en anderen en hoe zorg je voor verbondenheid binnen relaties, groepen, organisaties en de samenleving.

Sociale permacultuur is volgens mij breder dan alleen zorg voor de mens. Waar het bij permacultuur gaat om het helen van kapotte ecosystemen en het ontwerpen van nieuwe ecosystemen die duurzaam zijn en dus in principe voor eeuwig mee kunnen, gaat het in de sociale permacultuur wat mij betreft over het helen van kapotte sociale systemen en het ontwerpen van nieuwe systemen die duurzaam zijn en dus voor eeuwig mee kunnen. Met een sociaal systeem bedoel ik dan alle systemen waarbij twee of meer mensen betrokken zijn, dus bijvoorbeeld een relatie, een gezin, een groep permaculturisten, een organisatie, maar ook het onderwijssysteem. Zorg voor de mens staat daarbij natuurlijk centraal.

Ik vraag mij persoonlijk af of je de permacultuurontwerpprincipes, die gebaseerd zijn op de werking van ecosystemen, allemaal kunt vertalen en toe kunt passen op sociale systemen. Als je dat doet, heb je dan een gezond en duurzaam sociaal systeem? Ik denk dat daar meer en/ of iets anders voor nodig is. Daniel Ofman heeft het in zijn boek Inspiratie en inzet in organisaties over de noodzakelijke integratie van de IK­wereld, de WIJ­wereld en de HET­wereld. Je zou je altijd bewust moeten zijn van wat er in je gebeurt (ik/ je houding), wat er tussen ons gebeurt (wij/ onze verhouding) en waar we ons inhoudelijk mee bezig houden (het/ de inhoud).

Om mij heen hoor ik van en zie ik worstelingen van mensen die betrokken zijn bij ecodorpinitiatieven, leefgemeenschappen, buurtmoestuinen en dergelijke. Voor sommigen gaat het te snel, voor anderen te langzaam, communicatie verloopt moeizaam, mensen lopen uiteindelijk weg, geen duurzame systemen dus. Bij ecodorp Ppauw is het wel gelukt, deze gemeenschap houdt het 'al' twee jaar uit. Wat gebeurt hier? Welke principes zijn hier aan het werk? Zijn dit dezelfde principes die ook voor tuinen en voedselbossen gelden? Of speelt er nog meer? Welke houding hebben de bewoners, hoe is hun verhouding en op welke manier gaan ze aan de slag met hun taak, hun doelen?

De principes uit de permacultuur zijn gebaseerd op de natuur. Voor de sociale permacultuur zou je dus principes moeten vinden die gebaseerd zijn op de menselijke natuur. Hierover zijn boekenkasten vol geschreven. Maar welke principes zijn nu essentieel voor het ontwikkelen van een gezond en duurzaam sociaal systeem?

De permacultuurgathering van 2016 is een mooie gelegenheid om dit eens verder te onderzoeken en om hierover eens van gedachten te wisselen. We zijn te gast in een ecodorp en dragen bij aan een zelfsturend evenement. Zoveel zielen, zoveel gedachten. Kun je hiervoor een ontwerp maken? Net als voor een tuin?

Het eerste ontwerpprincipe zoals beschreven door David Holmgren is “observe and interact”. Dit lijkt me een fantastisch principe om in te zetten op deze eerste Nederlandse permacultuurgathering. Laten we kijken, luisteren en voelen wat er gebeurt met onszelf en anderen, tussen onszelf en anderen en wat er gaat groeien en bloeien.

Caroline Siepman

Articles about social permaculture
http://permaculturenews.org/2013/02/08/social-permaculture-principles-in-action/
http://www.ic.org/social-permaculture/
https://barefooteducation.wordpress.com/permaculture/social-permaculture/
http://muktiorganicskincare.com/how-social-permaculture-can-create-a-better-world/